Zwangerschap verbouwt moederbrein

deels zelfs blijvend

Voor het eerst brachten Amerikaanse wetenschappers in detail in kaart hoe het brein van een vrouw verandert tijdens de zwangerschap. Hun bevindingen uit 2024 tonen aan dat zwangerschap veel meer is dan alleen een lichamelijke verandering - het is een complete herstructurering van de hersenen. De wetenschappers ontdekten bijvoorbeeld dat het hersenweefsel tijdens de zwangerschap in bijna alle gebieden afneemt.

Hoe onderzochten ze dit?

Een onderzoeksteam volgde één zwangere vrouw intensief. Via 26 MRI-scans brachten ze haar hersenen in kaart: vier scans voor de zwangerschap, vijftien tijdens, en zeven in de eerste twee jaar na de geboorte. Deze aanpak onthulde een fascinerend proces.

Wat ontdekten de wetenschappers?

Terwijl sommige hersengebieden kleiner werden, versterkten de verbindingen tussen verschillende delen. In het bijzonder neemt tijdens de zwangerschap de grijze stof, het weefsel dat zenuwcellen bevat, af in bijna alle hersengebieden. Tegelijkertijd groeit de witte stof, die verschillende hersendelen met elkaar verbindt. Deze witte stof zorgt voor een efficiëntere informatie-uitwisseling tussen hersengebieden. Na de zwangerschap keert de witte stof terug naar het oorspronkelijke niveau, terwijl de veranderingen in de grijze stof deels blijvend zijn. Er is enig bewijs uit andere studies dat de blijvende veranderingen na de geboorte te maken hebben met moeder-kind binding.

Evolutionair voordeel

Interessant is, dat de gebieden die tijdens de zwangerschap het meest veranderen, dezelfde zijn als bij zwangere muizen. Dit suggereert dat deze hersenveranderingen een evolutionair voordeel bieden dat bij verschillende zoogdieren voorkomt. De hersenen specialiseren zich in hun nieuwe taak van het moederschap.

Een nieuw ontwikkelingsstadium

Wetenschappers noemen deze periode van verandering 'matrescence' - een aparte ontwikkelingsfase in volwassenheid. De grootste herstructurering vindt plaats in de laatste weken van de zwangerschap. Vooral de hippocampus, belangrijk voor geheugen en emoties, ondergaat ingrijpende veranderingen. Ook het beloningssysteem en netwerken voor zelfbewustzijn passen zich aan. Deze aanpassingen bereiden de aanstaande moeder voor op zowel de bevalling als het ouderschap.

Waarom is dit belangrijk?

Deze ontdekking weerlegt het idee van 'zwangerschapsdementie' - de vergeetachtigheid waar zwangere vrouwen soms last van hebben. De hersenveranderingen blijken juist een evolutionaire aanpassing die moeders voorbereidt op hun nieuwe rol en helpen niet alleen bij de verzorging van de baby, maar bereiden de moeder ook voor op de bevalling zelf. Deze inzichten kunnen ook helpen bij het begrijpen en behandelen van psychische problemen tijdens en na de zwangerschap. Ongeveer 17% van de vrouwen ervaart deze problemen rond de zwangerschap.

Toekomstperspectief

Vervolgstudies richten zich nu op factoren die deze hersenveranderingen beïnvloeden, zoals hormonen, ontstekingsprocessen en omgevingsfactoren. Het onderzoek markeert een belangrijke stap in het begrijpen van de biologische basis van moederschap.

Bron: Nature 5 dec 2024 doi: https://doi.org/10.1038/d41586-024-03942-w